ساختمان سبز و شهر پایدار چیست؟ امروزه به دلیل متراکم سازی و افزایش ارزش زمین کلان شهرها، شاهد کاهش چشمگیر سرانه فضای سبز و پوشش گیاهی در فضاهای شهری و مشکلات زیست محیطی ناشی از آن هستیم. که این امر علاوه براینکه انسان را از ارتباط با طبیعت و زیبایی های آن باز داشته است، باعث ایجاد مشکلات اساسی زیست محیطی همچون گرم شدن زمین، آلودگی هوا، مصرف بی رویه انرژی،و هزینه های بالای ناشی از آن شده است. بدین ترتیب در کشورهای اروپایی شاهد رویکردی فرآگیر در باغ سازی عمودیهستیم. در این بین دیوار سبز یکی از مولفه های ساختمان سازی سبز است که در محیط داخلی و خارجی ساختمان کاربرد دارد .
بر اساس تحقیقات منتشر شده در مجله علمی ساینس، مناطق شهری به طور قابلتوجهی از مناطق روستایی گرمتر هستند. این افزایش دما تاثیر منفی بر سلامت عمومی جامعه و کیفیت زندگی در شهرها دارد. از افزایش تقاضای انرژی در تابستان تا آلودگی هوا، دیوارهای سبز زنده به جبران این مشکلات با فراهم کردن سایه از تاثیرات نور مستقیم خورشید کمک میکنند. هم چنین بر خلاف آجر و یا بتن، سطوح گیاهی انرژی خورشیدی را ذخیره نمیکنند، بلکه بازتاب دهنده آن هستند.دیوارههای داخلی و خارجی به طور فعال به خنک کردن هوا در تابستان توسط فرآیندی به نام تبخیر – تعرق کمک میکنند و نیاز به خنک کردن ساختمان را کاهش میدهند. به طور مثال نتایج حاصل از تحقیقات بر روی ساختمانهای سبز در شهرهایی مثل هنگکنگ منجر به کاهش درجه حرارت تا 10 درجه سانتیگراد گردیده است همچنین این پانلها، ساختمان را عایق میکنند و هزینههای انرژی را برای گرم کردن ساختمان در زمستان نیز کاهش میدهند. اما مزایای دیوارههای سبز محدود به کاهش دما نمیشود در مقایسه آلایندههای بین دو ساختمان با مصالح معمول و ساختمان سبز، نمای سبز آلاینده ها را به میزان 20 درصد کاهش داده است .
ساختمان سبز و شهر پایدار
ایجاد جداره های سبز(بام سبز، نمای سبز،دیواره سبز شهری) و در نهایت دستیابی به ساختمان سبز، اساسی ترین روش پایدار ساختن شهرها و یکی از راه حلهای مدرن برای رفع مشکلات زیستی کلان شهرها، بخصوص کاهش آلودگی هوا میباشد. جدارههای سبز عملکرد فوق العادهای در جهت کاهش مصرف انرژی و افزایش عمر ساختمانها دارند. بهرهگیری از سیستم های کاشت عمودی گیاهان که به عناوین مختلف ازجمله باغ عمودی، دیوار سبز ، دیوار زنده و.. که در سراسر دنیا نام گذاری شده اند ، در سطح کلان و در مقیاس شهری موجب کاهش چشم گیر مصرف انرژی، تعدیل دما، کاهش اثرات جزیره گرمایی شهری و زیبایی کالبد شهر میگردد.
مفهوم ساختمان سبز و شهر پایدار
در زمان حاضر، واژه سبز به عنوان یک موضوع جالب، در کانون توجه معماران و شهرسازان معاصر قرار گرفته است. اما ساختمان سبز چیست؟ انجمن ساختمان سبز ایالات متحده (LEED) ، ساختمان سبز را اینگونه تعریف میکند:فرایندی در جهت افزایش کیفیت ساختمان که در آن، ساختمانها و مکان قرارگیری آنها از آب، انرژی و مصالح استفاده میکنند و تأثیرات منفی ساختمان را روی سلامت انسان و محیط، از طریق مکان یابی بهتر، طراحی، ساخت، اجرا و نگهداری چرخه زندگی کامل یک ساختمان کاهش میدهند؛ بنابراین
ساختمان سبز نه تنها به محیط زیست آسیب نمیرساند، بلکه به گونه مثبتی در اکوسیستم مشارکت مینماید و حتی ممکن است به درمان اثرات ناشی از منظرهای آسیب رسان کمک نماید .
بام سبز
یک بام سبز، بامی است که مقدار یا تمامی آن با پوشش گیاهی و خاک، یا با محیط کشت روینده، پوشانیده میشود. لفظ بام سبز همچنین میتواند برای بامهایی که مفاهیم سبز را مد نظر قرار میدهند، نظیر پانلهای خورشیدی یا صفحات فتو ولتائیک بکار رود.
سبزپوش کردن بام نیازمند گیاهانی است که به دقت انتخاب شدهاند تا در برابر محیط خشن و بیروح محیط پشت بام در شرایط کمآبی و بی آبی، عوامل اقلیمی و… مقاومت کنند
دیوار سبز (نمای سبز)
واژه دیوار سبز یا باغ های عمودی، یک واژه جهانی است که یک سیستم پوششی زنده با فوایدی مانند بام های سبز را شامل میشود. دیوارهای سبز مبتنی بر شرایط ممکن است در محیط داخل یا خارج از ساختمان نصب گردد. هم چنین تکنیکها و روشهای مختلفی به منظور فضاسازی محوطه داخلی یا نمای بیرونی ساختمان ایجاد کرد و گیاهان مناسب برای این کار شامل دامنه وسیعی از گیاهان همیشگی و سالیانه و گوناگون است. دیوار سبز فناوری نوینی است که امروز جایگاه خود را به آرامی در کلان شهرهای جهان پیدا کرده است.
دیوارهای سبز همچنین به نامهای دیوارهای زنده، دیوارهای زیستی، باغهای عمودی یا بطور علمی VCWV (دیوارهای پیچیده گیاهی عمودی) نامیده میشوند. دیوارههای سبز، در بهبود کیفیت ساختمانها بسیار تاثیرگذارند؛ چرا که به عنوان عایق صوتی و عایق حرارتی عمل میکنند. دیواره های سبز، علاوه بر تامین نیازهای زیباشناسی معماری، پاسخگوی ضرورتهایی همچون: عایقسازی طبیعی ساختمان (حرارتی، رطوبتی و صوتی، ایجاد سطوح چشمنواز در نمای بنا، تلفیق ساختار مصنوع با طبیعت،کمک به کاهش آلودگیهای جوی و افزایش نسبت اکسیژن هوا و غیره نیز است. در نهایت منجر به پایداری شهرها میگردد.
نتیجه گیری
همه این سیستم ها جهت برقراری چندین اصل از جمله حفظ انرژی، هماهنگی با محیط و اقلیم ،کاهش استفاده از منابع و نیز برآوردن نیازهای ساکنینشهرها به جهت دستیابی به شهر پایدار می باشد. در این مقاله به معرفی بخش های تشکیل دهنده ساختمان سبز و چگونگی کاهش مصرف انرژی از طریق استفاده از پوشش گیاهی در ساختمانها مورد مطالعه قرار گرفته است، این نتیجه حاصل شده که معماری سبز یکی از راهکارهای نوین جهت کاهش آلودگی هوا، افزایش سرانهی فضاهای سبز شهری ، صرفه جویی اقتصادی، عایق صوتی و عایق حرارتی و سبک جدیدی در معماری پایدار است.
دیوارهای سبز،بام سبز و نمای سبز ابزارهای کلیدی در معماری پایدار بشمار میروند و در سال های آتی به یک قالب با اهمیت فزاینده در شهرهای ما تبدیل خواهند شد. بهره گیری از طبیعت با باه کارگیری دیوارهای سبز برای سلامت طولانی مدت جوامع بشری امری حیاتی است. این سیستمها می توانند اثرات بسیاری از معضلات توسعه شهری را کاهش داده و در عین حال فواید اقتصادی را از طریق کاهش هزینه های گوناگون مرتبط با ساختمان و رشد صنعت ساختمان در مقیاس کلان فراهم می نمایند .
برگرفته از فصلنامه حامی – پارک علم و فناوری فارس
دانلود این شماره مجله حامی
نویسنده مقاله : محمد امین بکتاش
مدیر کارگروه ارزیابی دیوار سبز (جداره سبز، بام سبز، نمای سبز)- انجمن علمی ساختمان های پایدار ایران
دیدگاه شما